IZ GRADA NA TREBEVIĆ
Južno od Starog Grada u Sarajevu nalazi se planina Trebević, čiji su padinski dijelovi postali sastavni dio grada. Vrh Trebevića se nalazi na 1629 m nadmorske visine, a planina se prema istoku nadovezuje se na planinu Jahorinu. Od centra grada je udaljen cestovnim putem oko 12 km, usponom preko padinskih mahala može se doći pješice za oko sat i trideset minuta.
Trebević od davnina predstavlja glavno izletište Sarajlija. Povoljan geografski položaj, nadmorska visina, blaga klima i prirodne ljepote usadili su se u srca zaljubljenika u prirodu. Sa sarajevskim mahalama na svojim padinama predstavlja jedinstven sklad urbanog i prirodnog, a kompletan prostor odlikuje velika bioraznolikost.
Ne zna se tačno porijeklo imena planine Trebević, ali se pretpostavlja da je na području ove planine nekada bio žrtvenik posvećen nekom od slavenskih bogova, vjerovatno Perunu, pa je tako ostala i riječ „trebevište“ (od trijebiti). Tokom starog vijeka padine ove planine naseljavali su Iliri koji su osnovali i naselje na području današnjeg Debelog brda. Na tom lokalitetu, pronađeni su tragovi prahistorijskog ilirskog naselja. U Osmanskom periodu su nastale brojne mahale (kvartovi) na obroncima planine prema gradu, a za vrijeme austrougarske vladavine značaj Trebevića je naglo porastao, prije svega s vojnog aspekta, jer se s njegovih padina mogao vidjeti cijeli grad, te je stoga izgrađeno i nekoliko vojnih utvrda od kojih su najpoznatije na Paležu, Osmicama i Čolinoj kapi.
S vremenom raste značaj Trebevića kao izletišta, te se tada njegove padine počinju pošumljavati, a staze za pješake i planinare uređivati u svrhu rekreacionog turizma. Prvi planinarski dom i do njega planinarska staza, izgrađen je 1896. na mjestu Sofe, koje se nalazi na vrhu na 1627 metara nadmorske visine. Drugi najstariji planinarski objekat u BiH izgrađen je također na Trebeviću, na lokalitetu Dobre vode, 1907. godine. Za vrijeme Kraljevine Jugoslavije značaj Trebevića kao izletišta raste sa osnivanjem prvih planinarskih društava u Sarajevu, a nakon završetka Drugog svjetskog rata pristupilo se izgradnji novih turističkih i rekreacijskih sadržaja. 1948. godine Šumarski fakultet iz Sarajeva pri samom vrhu formira botanički vrt „Alpinetum“ na 14 hektara zemlje, što je predtstavljalo florističku laboratoriju gdje su se uzgajale endemske vrste biljaka. Na visini od 1566 metara, u neposrednoj blizini vrha, 1975. godine je izgrađen telekomunikacijski toranj visine 60 m, koji dominira na panorami planine iz grada, uprkos velikim protestima planinara i ljubitelja prirode. Za potrebe održavanja takmičenja u okviru 14. Zimskih olimpijskih igara koje su se održale 1984. godine, na Trebeviću je 1982. izgrađena staza za bob i sankanje, koja je u tom trenutku bila najsavremenija na svijetu. Tokom agresije, pretrpljena su velika razaranja, a nakon završetka opsade Sarajeva, na Trebeviću je ostala pustoš. Ipak, zahvaljujući velikoj ljubavi Sarajlija prema ovoj planini, polako, ali sigurno joj se vraća nekadašnji sjaj, obnavljanjem postojećih i izgradnjom novih sadržaja.
IZGRADNJA ŽIČARE
Trebevićka žičara, u sarajevskom žargonu poznatija kao uspinjača, svečano je otvorena 3. maja 1959. godine, a povezivala je Bistrik (583 m/nv) sa Vidikovcem na Trebeviću (1160 m/nv). Puštanju u promet uspinjače prisustvovao je veliki broj građana, koji su „okupirali“ polaznu stanicu, ali i padinske ulice i avlije iznad kojih je prolazila.
Polazna stanica se nalazila u ulici Avdage Šahinagića (u to vrijeme Dimitrija Tucovića) preko puta sarajevske Vijećnice na nadmorskoj visini 583 metra, a dolazila je na Vidikovac na Trebeviću na 1160 m/nv. Visinka razlika je bila preko 500 metara, a razdaljina među stanicama je bila 2070 m.
Stara Trebevićka žičara je po kategorizaciji spadala u red kabinskih žičara s kružnim tokom. Po konstrukciji je bila dvoužetna, tj. duž trase su se nalazila dva čelična užeta: jedno vučno, a drugo noseće. Na trasi su bili projektovani i ugrađeni rešetkasti čelični stubovi sa raščlanjenim temeljima (ukupno 8 stubova), a čija je visina bila između 8 i 24 metra. Sistem je imao 50 kabina kapaciteta po 4 putnika. Vožnja je trajala 12 minuta, a za jedan sat se moglo prevesti 800 putnika u oba pravca.
Izgradnja žičare trajala je oko godinu dana, ali su priprema za njenu izgradnju počele već 1956. godine. Vodeći proejktant žičare bio je František Šup iz Čehoslovačke. Na projektu i izgradnji žičare radile su vodeće Jugoslovenske firme “Impola” iz Slovenske Bistrice, “Termoelektro” Beograd, “Jelšingrad” Banjaluka, te “Energoinvest” Sarajevo. Pogonski dio je naručen iz čehoslovačke firme „Transeksport“.
Na polaznoj i dolaznoj stanici su izgrađene čekaonice sa bifeima,a na dolaznoj stanici na Vidikovcu kasnije je sagrađen istoimeni restoran. Svojom dužinom od 2.100 metara, trebevićka žičara bila je jedna od najznačajnijih u bivšoj Jugoslaviji, a jedna od rijetkih uopće koja polazi iz samog centra grada i za 12 minuta vas dovodi u netaknutu prirodu, oazu čistog zraka.
Tokom opsade grada, žičara je, zajedno sa polaznom i dolaznom stanicom na Trebeviću, potpuno uništena.