Sztolnia Królowa Luiza
Medale do nabycia przy wejściu głównym do kas!
Oblicze współczesnego, industrialnego Śląska kształtowało się od końca XVIII wieku dzięki dokonywanym tutaj przemianom gospodarczym, technologicznym i społecznym. Związane było z odkryciem skarbu śląskiej ziemi - węgla kamiennego. Pokłady „czarnego złota” stały się fundamentem dla późniejszej potęgi tego regionu, budowanej przez postacie niezmiernie zasłużone w historii nowoczesnego przemysłu. Historia Sztolni Królowa Luiza zaczyna się właśnie wtedy, w końcu osiemnastego stulecia.
W 1779 r. Friedrich Anton von Heinitz, minister stanu i faktyczny szef rządu Prus, współtwórca najstarszej na świecie Akademii Górniczej w saksońskim Freibergu, sprowadził na Śląsk Friedricha Wilhelma von Redena, który - jako dyrektor Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu i późniejszy minister do spraw górnictwa i hutnictwa - odegrał rolę prekursora rewolucji przemysłowej na Śląsku.
Sztolnia jest wybitnym dziełem inżynierskim, które dokumentuje poziom rozwoju techniki w I poł. XIX w. w zakresie budownictwa podziemnego. Podczas budowy zmagano się z wieloma skomplikowanymi problemami, związanymi z trudnościami natury geologicznej, oraz mierniczej, wynikającej z drążenia chodnika z dwóch przeciwległych kierunków i konieczności utrzymania wymaganego wzniosu dla spływania wody. Zabrzański odcinek Sztolni o długości ok. 2,5 km, który już wkrótce zostanie udostępniony turystom, jest reprezentatywną ilustracją dla całego obiektu, ponieważ obejmuje chodniki z różnymi rodzajami obudów, mijanki dla łodzi, miejsca dawnych portów, relikty niewielkich szybów w ociosie i stropie, fragmenty innych chodników łączących się ze sztolnią, wybudowany w latach 1858-59 chodnik równoległy o długości 985 m., wreszcie relikty dawnego wylotu odsłonięte podczas prac rewitalizacyjnych. Sztolnia, której całkowita długość liczy ponad 14 kilometrów, rozciąga się od wylotu w centrum Zabrza do dawnej kopalni „Król” w Chorzowie (szyb Krug).
Zwiedzanie Sztolni Królowa Luiza to także podróż po podziemnych wyrobiskach Kopalni „Królowa Luiza”, jednej z największych i najnowocześniejszych kopalń w historii śląskiego górnictwa węglowego. Kopalnia od momentu powstania w 1791 roku rozwijała się w szybkim tempie, już w 1816 pozyskując łącznie 25% całego wydobycia węgla na Górnym Śląsku. W 1842 r. po ukończeniu szybu „Dechen” rozpoczęto eksploatację pokładów węgla zalegających poniżej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. W 1846 r. kopalnia otrzymała jedną z pierwszych na Górnym Śląsku bocznic kolejowych, co umożliwiło transport węgla do odległych odbiorców. W latach 50. XIX w. powstały szyby: Carnall (Zabrze II), Prinz Schönaich” i Krug, stanowiące później pole „Zachodnie” kopalni. W latach 1869-1890 zgłębiono szyby Poremba I-IV, tworzące pole „Wschodnie” zakładu. W 1898 roku „Królowa Luiza” osiągnęła astronomiczne i niepobite przez wiele lat wydobycie na poziomie aż 3,3 miliona ton węgla, zatrudniając 8,5 tysiąca górników. Była wtedy podzielona na trzy pola wydobywcze: „Zachodnie”, „Wschodnie’ i „Południowe” (dawna kop. „Guido”). Na początku XX w. wybudowano szyb wentylacyjny i drzewny Wilhelmina (ul. Sienkiewicza). W 1929 r. przedsiębiorstwo zostało podzielone na dwie samodzielne kopalnie – „Królowa Luiza Zachód” i „Królowa Luiza Wschód” dostarczające razem 2,6 mln t węgla. Wraz z kopalnią zmieniało się również Zabrze, które z niewielkiej wioski przekształciło się w prężny ośrodek przemysłowy.
